Rejalashtirish va tashkiliy-metodik ishlar bo‘limi

        Ushbu bo‘lim 1983 yildan Markaziy davlat arxivi qoshida “Ilmiy-tadqiqot va uslubiy ishlar” bo‘limi nomi ostida tashkil etilgan bo‘lib, 1987 yildan boshlab “Rejalashtirish va tashkiliy-metodik ishlar” bo‘limi sifatida faoliyat yuritib kelmoqda. Bugungi kunda bo‘limda 1 nafar fan doktori, 3 nafar katta ilmiy xodim va 4 nafar ilmiy xodim lavozimida oliy ma’lumotli mutaxassislar faoliyat yuritib kelmoqdalar.
Bo‘lim xodimlari tomonidan O‘zMA va uning tarkibidagi bo‘limlar asosiy ish faoliyatlariga oid Nizomlar, lavozim yo‘riqnomalari, buyruqlar, bildirgilar, bayonnomalar, chora – tadbirlar va nazorat rejalari kabi me’yoriy hujjatlar ishlab chiqiladi.
     O‘zMAda ilmiy-tadqiqot ishlari va amaliy tajribalarning samarasi hamda sifatini ko‘tarish maqsadida bo‘limning ilmiy xodimlari tomonidan ilmiy-uslubiy ishlar ham olib boriladi. Ilmiy-uslubiy ishlarning quyidagi asosiy shakllari mavjud:
- arxiv xodimlari lavozim yo‘riqnomalari, uslubiy tavsiyanomalar, eslatmalar, sharhlar, uslubiy ko‘rsatma va qo‘llanmalarni ishlab chiqish;
-  arxivning ekspert-uslubiy tekshiruv komissiyasi (ETUK) va Mexnatni ilmiy tashkil etish kengashi (MITEK) yig‘ilishlarida ilmiy-uslubiy ishlanmalarni muhokama etish va ma’qullash;
-  ilmiy-uslubiy ishlarning ilg‘or tajribalarini umumlashtirish va arxiv ishi amaliyotiga joriy etish;
-  arxiv xodimlariga maslahatlar berish va uslubiy yordam ko‘rsatish;
-  ilmiy ommabop maqola va risolalarni chop ettirish.
        Shuningdek, bo‘lim hodimlari O‘zMAning tarixiy davrga oid bo‘lgan arab, fors yozuvidagi fondlar hujjatlarini aniqlab ajratib olish, ularning ilmiy va tarixiy ahamiyatidan kelib chiqib, chop etish hamda YUNЕSKOning ro‘yxatiga kiritish ishlari bilan ham shug‘ullanadilar.
Tashkiliy-uslubiy ishlar
- Arxivning yillik ish rejalarini shakllantirish;
- Arxivning choraklik, yarim yillik, yillik hisobotlarini tayyorlash;
- Arxiv ishini rivojlantirishga qaratilgan chora-tadbirlar rejalari, dasturlar hamda ma’lumotnomalarni tayyorlash;
- Arxiv sohasiga oid turli mavzulardagi taqdimotlarni tayyorlash;
        Me’yoriy-uslubiy hujjatlarni ishlab chiqish va ularga tegishli qo‘shimcha va o‘zgartirishlar bo‘yicha takliflar berish.
Me’yoriy-uslubiy ishlar
 - Arxiv xodimlari lavozim yo‘riqnomalari, uslubiy tavsiyanomalar, eslatmalar, sharhlar, uslubiy ko‘rsatma hamda o‘quv qo‘llanmalarni ishlab chiqish;
  -  Me’yoriy-uslubiy ishlarning ilg‘or tajribalarini umumlashtirish va arxiv ishi amaliyotiga joriy etish;
  -  Arxiv xodimlariga maslahat berish va uslubiy yordam ko‘rsatish.
Ilmiy-tadqiqod ishlari
  -  Ilmiy -ommbop maqolalar chop etish;
  -  Fundamental va amaliy grantlarda ishtirok etish.
Ilmiy-amaliy anjumanlar
  -  Respublikada o‘tkaziladigan arxiv ishi va ish yuritishga oid konferensiya va anjumanlarda ishtirok etish;
  -  Arxiv ishi va ish yuritishga oid konferensiya va anjumantarni tashkil etish va o‘tkazish.
Xalqaro hamkorlik aloqalari
  -  Xalqaro miqyosda o‘tkaziladigan arxiv ishi va ish yuritishga oid konferensiya va anjumanlarda ishtirok etish;
  -  Xalqaro miqyosda arxiv ishi va ish yuritishga oid konferensiya va anjumantarni tashkil etish va o‘tkazish;
  -  Xodimlarning sohaga oid xorijiy mamlakatlar ilg‘or ish tajribalarini o‘rganish bo‘yicha malakasini oshirish va faoliyatda qo‘llash.
Bo‘lim hayotidan
Mustaqillik yillarida bo‘lim xodimlarining O‘zMAdagi ilmiy-tadqiqot ishlarini rivojlantirish bo‘yicha erishgan yutuqlaridan biri arxivning tashkil etilishi tarixi, arxiv ishining shakllanishi hamda rivojlanishiga oid ilmiy-uslubiy qo‘llanma va risolalarning nashr ettirilganligidir. Jumladan, “Stanovleniya i razvitiya arxivnogo dela v Uzbekistane” (O‘zbekistonda arxiv ishining shakllanishi va rivojlanishi, 2012 y.) monografiyasi, O‘zMAning tarixiga bag‘ishlangan “Zerkalo istorii” (Tarix ko‘zgusi, 2015 y.) risolasi, “Davlat arxivlarida hujjatlarni saqlash va ulardan foydalanishga oid” uslubiy ko‘rsatma, “Xususiy mulk, kichik biznes, xususiy tadbirkorlik subyektlari uchun ish yuritish va arxiv ishini tashkil etish bo‘yicha” uslubiy tavsiyalar hamda “Idoraviy arxivlar faoliyatini tashkil etish asoslari” maxsus o‘quv seminar-trening tinglovchilari uchun Ma’lumotnoma (o‘zbek va rus tillarida), Istoriya obrazovaniya v arxivnыx istochnikax (po materialam SGA RUz). Tom I. (1867-1917 gg.) (2015 y.), Istoriya obrazovaniya v arxivnыx istochnikax (po materialam SGA RUz). Tom II. (1917-1991 gg.) (2015 y.)larning chop etilganligidir.
O‘zMAda bugungi kunda respublikamizdagi arxiv muassasalari bilan bir qatorda Xalqaro arxiv muassasa va tashkilotlari bilan keng miqyosda hamkorlik aloqalari olib borilmoqda. 2016 yil 30 martida O‘zMAning “Xiva xonlari arxiv hujjatlari” nomli I-125 fondi hujjatlari YUNЕSKOning “Jahon xotirasi” dasturiga jahon miqyosida tan olinishi uchun nomzodnoma sifatida tayyorlanib, taqdim etildi va u 2017 yilda mazkur tashkilot tomonidan ma’qullandi va 2018 yil 22 may kuni “Poytaxt” biznes-markazida YUNЕSKO sertifikatining tantanali topshirish marosimi o‘tkazildi.
2017 yil 30 martida O‘zMAning “Buxoro Qushb

egi arxiv hujjatlari” nomli I-126 fondi hujjatlari YUNЕSKOning “Jahon xotirasi” dasturiga jahon miqyosida tan olinishi uchun nomzodnoma sifatida tayyorlanib, taqdim etildi.
2017 yil 27 sentyabr kuni “Poytaxt” biznes-markazida “Arxivlar va moddiy-madaniy meros obyektlari: integratsiya jarayonlari, muammolar va ularning yechimlari” mavzusida Respublika ilmiy-amaliy seminari o‘tkazildi.
Bo‘lim xodimlari tomonidan qo‘yidagi ilmiy maqolalar tayyorlanib chop etilgan

O‘zbekiston Milliy arxivining
“Rejalashtirish va tashkiliy-metodik ishlar” bo‘limi

N I Z O M I
Mazkur Nizom O‘zbekiston Respublikasining 2010 yil 15 iyundagi “Arxiv ishi to‘g‘risida”gi Qonuni, Vazirlar Mahkamasining 2012 yil 5 apreldagi “O‘zbekiston Respublikasida arxiv ishini takomillashtirish to‘g‘risida”gi 101-sonli Qarori hamda 2020 yil     18 iyul “O‘zbekiston Respublikasi “O‘zarxiv” agentligi tomonidan tasdiqlangan “O‘zbekiston Milliy arxivi to‘g‘risida Nizom” asosida qayta ishlab chiqilgan.
I.    UMUMIY QOIDALAR
    1. Ushbu Nizom O‘zbekiston Milliy arxivining  “Rejalashtirish va tashkiliy uslubiy ishlar” bo‘limi (keyingi o‘rinlarda “bo‘lim” deb yuritiladi) vazifalari, funksiyalari, huquq va javobgarligini hamda uning faoliyatini tashkil etish tartibini belgilaydi.
    2. Bo‘lim O‘zbekiston Milliy arxivining O‘zbekiston Respublikasining 2010 yil               15 iyundagi “Arxiv ishi to‘g‘risida”gi, 2017 yil 11 sentabrdagi “Jismoniy va yuridik shaxslar murojaatlari to‘g‘risida”gi Qonunlari, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining     1999 yil 30 oktabrdagi “Arxiv ishi bo‘yicha me’yoriy hujjatlarni tasdiqlash to‘g‘risida”gi      482-sonli, 2008 yil 26 avgustdagi “O‘zbekiston Respublikasida arxiv ishini yanada rivojlantirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi 194-sonli, 2012 yil 5 apreldagi “O‘zbekiston Respublikasida arxiv ishini takomillashtirish to‘g‘risida”gi 101-sonli,  2014 yil    22 apreldagi “Arxivlarning asosiy ish turlariga namunaviy ishlab chiqarish va vaqt me’yorlarini tasdiqlash to‘g‘risida”gi 100-sonli Qarorlari asosida faoliyat yurituvchi tarkibiy bo‘linmasi hisoblanadi.
    3. Bo‘lim  vazifalari, funksiyalari, huquqlari va faoliyatining tashkiliy asoslarini  O‘zbekiston Respublikasi “Arxiv ishi to‘g‘risida”gi Qonuni hamda arxiv ishi va ish yuritishga oid qonun osti hujjatlari,  O‘zbekiston Respublikasi “O‘zarxiv” agentligi tomonidan tasdiqlangan yo‘riqnoma, nizom, buyruq va farmoyishlarga, shu bilan birga O‘zbekiston Milliy arxivi Nizomi, O‘zMA Reglamenti va ushbu Nizomga muvofiq belgilaydi.
II. BO‘LIMNING ASOSIY VAZIFALARI VA FUNKSIYaLARI
4. Bo‘limning asosiy vazifalari:
•    arxiv ishini rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlarini ishlab chiqish;
•    arxivda  me’yoriy-uslubiy ishlar mavzularini aniqlash;
•    O‘zMAda olib borilayotgan ish turlari me’yorlarini belgilash hamda  amaldagi ish vaqti va ishlab chiqarish me’yorlari ustidan nazoratni amalga oshirish;
•    O‘zMAda chorak va yillik ish rejalari, ilmiy-tadqiqot ishlari rejalarining bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshirish;
•    mehnatni ilmiy va iqtisodiy asosda tashkil etish, ilg‘or ish tajribalarini joriy etish, me’yoriy hujjatlar, uslubiy ishlanmalar natijalarini amaliyotga tadbiq etishni tashkil etish;
•     O‘zMAda saqlanuvchi alohida qimmatli hujjatlarni aniqlash, ularning ro‘yxatini tuzish va ETUK muhokamasiga taqdim etish;
•    arxivdagi ilmiy-uslubiy ishlarni rivojlantirish, me’yoriy hujjatlar ishlab chiqish,  ilmiy-tadqiqotlar natijalarini arxiv ishiga joriy etish hisobini olib borish.
•    arxiv hujjatlarini ilmiy tadqiq etish ishlarini olib borish va ularning natijalarini chop etish; 
•    arxivshunoslikning dolzarb masalalariga bag‘ishlangan ilmiy-amaliy tadbirlarni o‘tkazish va ilg‘or tajribalarni ommalashtirish;
•    jahon arxivshunosligi tajribasini qo‘llash uchun zarur shart-sharoitlar yaratish. 
5. Bo‘limning funksiyalari:
•    arxiv ishi muammolariga doir me’yoriy-uslubiy ishlanmalar ishlab chiqish;                                                                                                                          
•    arxivning ilmiy-maslahat organlari, mehnatni ilmiy asosda tashkil etish kengashi ishini tashkillashtirishda ishtirok etish va hisobotlar tayyorlash;   
•    arxiv ishini rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha takliflar ishlab chiqish; 
•    O‘zMA ishini rivojlantirish rejasi loyihasini ishlab chiqish;
•    O‘zMA ning barcha bo‘limlari ish rejalari loyihasi yuzasidan  tegishli xulosalar berish; 
•    uslubiy ishlar natijalarini arxiv faoliyatiga joriy etish va bajarilgan ishlar to‘g‘risida hisobot tayyorlash;
•    O‘zMA bo‘limlari bilan birgalikda arxiv faoliyatining asosiy yo‘nalishlarini tahlil etish;
•    belgilangan me’yorlar asosida arxivning ish me’yorlari bajarilishini nazorat qilish; 
•    bo‘limning ish rejasini tuzish va uning bajarilishi to‘g‘risida hisobotlar tayyorlash;
•    O‘zMA faoliyatining barcha yo‘nalishlari bo‘yicha me’yoriy-uslubiy qo‘llanmalar holatini tahlil qilish, ularni takomillashtirish bo‘yicha takliflar berish; 
•    Arxiv hujjatlarini ilmiy iste’molga olib kirish ishlarini olib borish;
•    Arxiv ishini rivojlantirish maqsadida ilmiy-amaliy tadbirlarni tashkil etish;
•    arxiv xodimlarining malakasini oshirish tadbirlarining tashkiliy masalalarida ishtirok etish;
•    Har chorak va yil yakunida O‘zMA hisobotini tuzish va ularni arxiv rahbariyatiga taqdim etish;
•    O‘zMA Direksiyasining kengaytirilgan yig‘ilishi kun tartibiga masalalar kiritish va uning bayonnomalarini tuzish;
•    bo‘lim faoliyatiga oid arxiv rahbariyatining qarorlari, topshiriq va buyruqlari ijrosini ta’minlash. 
BO‘LIMNING XUQUQLARI VA JAVOBGARLIGI
6. Bo‘limning huquqlari:
•    O‘zMA bo‘limlaridan o‘z faoliyati va vazifalarini bajarish uchun tegishli ma’lumotlarni so‘rab olish;
•    bo‘lim vakolatiga kiradigan masalalarni hal etishda arxiv rahbariyati va mutaxassislari kengashlarini chaqirish;
•    O‘zMA bo‘limlarining ilmiy-tadqiqot va uslubiy ishlarini bajarishini muvofiqlashtirib borish;
•    rahbariyat va arxivning maslahat kengashlariga arxivning tegishli yo‘nalishlariga oid masalalar kiritish, qabul qilingan qarorlar ijrosi yuzasidan ma’lumotlar olish;
•    arxiv xodimlarini  ilmiy-uslubiy ishlarga  hamkor ijrochilari sifatida jalb etish;
•    arxiv rahbariyatiga arxiv ishini rivojlantirish borasida takliflar berish.
7. Bo‘limning javobgarligi:
•    o‘ziga yuklatilgan vazifalarni sifatli bajarish;
•    bo‘lim yillik rejasini ishlab chiqish va amalga oshirish;
•    bajarilgan ishlar yuzasidan tegishli hisobotlarni o‘z vaqtida taqdim etish;
•    alohida qimmatli hujjatlarning hisobini yuritish.
IV. BO‘LIM FAOLIYATINI TASHKIL ETISH
8.   Bo‘limning tashkiliy-uslubiy  boshqaruvini O‘zMA direktori amalga oshiradi.
9.    Arxiv rahbariyati bo‘limga taalluqli topshiriqlarni  direktor  tomonidan lavozimga tayinlanadigan va ozod qilinadigan bo‘lim mudiri orqali beradi. 
10. Bo‘lim mudiri bo‘lim faoliyatini tashkil etish, ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borish, rejalashtirish, bo‘lim zimmasiga yuklangan vazifalarning bajarilishi va hisobotlarni tayyorlanishi uchun shaxsan javob beradi, mehnat va ishlab chiqarish intizomini nazorat qiladi, bo‘lim xodimlarining ishini taqsimlaydi, ularni rag‘batlantirish yuzasidan rahbariyatga takliflar kiritadi.
11. Bo‘lim o‘z faoliyatini arxiv rahbariyati tomonidan tasdiqlangan reja asosida amalga oshiradi.
12. Bo‘lim o‘ziga yuklatilgan vazifa va funksiyalarni bevosita, shuningdek, arxivning boshqa bo‘limlari bilan hamkorlikda  amalga oshiradi.
13. Bo‘lim xodimlari bo‘lim mudiri roziligi  asosida arxiv direktori buyrug‘i bilan  ishga qabul qilinadi va ishdan ozod etiladi.
14.  Bo‘lim xodimlarining vazifalari lavozim yo‘riqnomalari bilan belgilanadi.